Świętokrzyskie Centrum Onkologii uczestniczyło w retrospektywnym badaniu, dotyczącym skuteczności i tolerancji leczenia immunoterapią chorych w zaawansowanym stadium czerniaka. Wyniki badania zostały zaprezentowane na X Światowym Kongresie Czerniaka w dniach 15-17 kwietnia 2021 roku w Rzymie.

W retrospektywnym badaniu uczestniczyło sześć wiodących w Polsce ośrodków onkologicznych, specjalizujących się w kompleksowym leczeniu czerniaka oraz placówki badawczo-naukowe:

• Narodowy Instytut Onkologii im. Marii Skłodowskiej – Curie w Warszawie – Państwowy Instytut Badawczy,
• Instytut Medycyny Klinicznej i Doświadczalnej im. M. Mossakowskiego Polskiej Akademii Nauk Narodowy Instytut Onkologii – filia w Krakowie,
• Narodowy Instytut Onkologii – filia w Gliwicach,
• Wielkopolskie Centrum Onkologii,
• Centrum Onkologii Ziemi Lubelskiej im. Św. Jana z Dukli,
• Dolnośląskie Centrum Onkologii,
• Świętokrzyskie Centrum Onkologii,
• Uniwersytet Medyczny w Poznaniu oraz Szpital Kliniczny UM w Poznaniu,
• Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu.

Analizie poddano dane medyczne 593 chorych na czerniaka, zakwalifikowanych do immunoterapii nivolumabem oraz pembrolizumabem od 01 lipca 2016 roku do 31 grudnia 2019 roku. Pacjenci leczeni byli w ramach objętych w 2016 roku refundacją programów lekowych Ministerstwa Zdrowia. Przedmiotem analizy porównawczej była ocena zależności między występowaniem immunologicznych działań niepożądanych a uzyskanym efektem leczenia.

Było to jedno z pierwszych w Polsce tak obszernych (wieloośrodkowych) badań dotyczących jednego schorzenia nowotworowego.

– Do 2013 roku nie mieliśmy skutecznych opcji leczenia chorych z zaawansowanym czerniakiem skóry – mówi dr Robert Dziura, specjalista onkologii klinicznej z Kliniki Onkologii Klinicznej ŚCO, koordynator badania z ramienia ŚCO – Na przestrzeni ostatnich lat podejście do terapii czerniaka bardzo się zmieniło i do praktyki klinicznej weszły nowe metody immunoterapii oraz leczenia ukierunkowanego molekularnie. W przypadku immunoterapii mechanizm działania polega modyfikacji funkcji układu odpornościowego, aby pobudzić go do skuteczniejszej walki z rozwijającym się nowotworem. Dla większości pacjentów jest to dobrze tolerowane leczenie. Jednak u części chorych możemy mieć do czynienia z występowaniem niespotykanych dotychczas w onkologii powikłań związanych z aktywacją układu immunologicznego. Najczęściej obserwowana jest toksyczność skórna, endokrynologiczna i związana z przewodem pokarmowym. Badanie porównawcze pozwoliło nam wymienić doświadczenia w zakresie optymalnej kwalifikacji pacjentów do leczenia oraz postępowania w przypadku objawów toksyczności. Pokazało też ciekawą zależność: pacjenci, u których występują działania niepożądane (powikłania skórne), rokują lepiej i mogą odnieść większą korzyść z immunoterapii.

Jak pokazują obserwacje polskich ośrodków, chorzy na czerniaka leczeni immunoterapią mogą uzyskać wieloletnią odpowiedź na leczenie immunologiczne. Po drugie: nawet u pacjentów, u których trzeba było przerwać terapię z powodu toksyczności, remisja choroby nowotworowej może utrzymywać się przez kolejne lata.

Czerniak stanowi 2 % zachorowań na wszystkie nowotwory w Polsce. W 2018 roku w województwie świętokrzyskim zachorowały na czerniaka 144 osoby. Z powodu tego nowotworu zmarło 75 osób. Czerniak był pierwszym wskazaniem refundacyjnym do zastosowania immunoterapii nivolumabem oraz pembrolizumabem w Polsce. Od września 2020 roku dla chorych w stadium zaawansowanym dostępne jest również leczenie skojarzoną immunoterapią (nivolumab oraz ipilimumab), od stycznia 2021 refundacją została objęta terapia adjuwantowa po zabiegu operacyjnym przy zajęciu regionalnych węzłów chłonnych.