W czwartek, 24 czerwca, obradował Konwent Marszałków Województw RP, po raz trzeci pod przewodnictwem województwa podlaskiego. Wśród planowanych tematów m.in.: Bauhaus – Nowy Ład Europejski oraz polityka spójności. Spotkanie w Augustowie było ostatnim posiedzeniem, któremu przewodniczył marszałek województwa podlaskiego Artur Kosicki. Obrady odbywały się w formule hybrydowej. Uczestniczył w nich Andrzej Bętkowski, marszałek województwa świętokrzyskiego.

Bauhaus – Nowy Ład Europejski

Nowy europejski Bauhaus to projekt ekologiczno-gospodarczo-kulturalny, który ma łączyć design, ekologię, dostępność społeczną i cenową oraz inwestycje w celu wsparcia realizacji Europejskiego Zielonego Ładu. Jego najważniejszymi wartościami są zrównoważony rozwój, estetyka i spójność społeczna. Celem fazy projektowej jest zastosowanie procesu współtworzenia do stworzenia koncepcji poprzez wykorzystanie pomysłów, określenie najpilniejszych potrzeb i wyzwań oraz skojarzenie ze sobą zainteresowanych stron. Jednym z elementów fazy projektowej będzie pierwsza edycja konkursu o nagrodę nowego europejskiego Bauhausu, którą Komisja przeprowadzi tej wiosny.

Zwieńczeniem fazy projektowej będą opublikowane jesienią tego roku zaproszenia do składania wniosków, które pozwolą zrealizować pomysły zgłoszone w ramach nowego europejskiego Bauhausu w co najmniej pięciu miejscach w państwach członkowskich UE poprzez wykorzystanie środków unijnych na poziomie krajowym i regionalnym.

Celem wdrażania Europejskiego Zielony Ładu są działania przyjazne środowisku i klimatowi, aby można w nich było oddychać powietrzem wolnym od smogu; by w miastach i regionach opartych na zasobach węglowych rewitalizować tereny pokopalniane i poprzemysłowe, oddawać je mieszkańcom i naturze. Chodzi także o to, aby nasze domy były bardziej ekologiczne i zasobooszczędne, w tym energooszczędne, wytwarzały prąd na własny użytek i byśmy ogrzewali je w czysty, bezemisyjny sposób. A to wszystko połączone po pierwsze – z estetyką i designem, po drugie – co kluczowe – z dostępnością społeczną i cenową, i po trzecie – z innowacyjnością i inwestycjami.

– Istotą nowego europejskiego Bauhausu jest to, jak razem żyjemy, nasze wartości, nasze wspólne przestrzenie pracy i odpoczynku, nasze zbiorowe i indywidualne doświadczenia. To projekt dla wszystkich regionów i obszarów Europy. Promując dostępne cenowo rozwiązania, powinien przyczynić się do poprawy spójności społecznej i rozwiązywania problemów mieszkaniowych. Jeśli chcemy, by dokoła nas następowała rzeczywista zmiana – by nasze wspólne życie stawało się piękniejsze i bardziej zrównoważone – powinniśmy pomyśleć nad tym, w jaki sposób nowy europejski Bauhaus może połączyć generację nowych pomysłów z ich zastosowaniem w konkretnych miejscach. Zastanawiamy się więc w Komisji, jak zmobilizować nasze narzędzia do wdrożenia pierwszego pakietu konkretnych działań w ramach nowego europejskiego Bauhausu – skomentowała Elisa Ferreira, komisarz do spraw spójności i reform z  Komisji Europejskiej.

Podobne stanowisko zaprezentował Normund Popens – zastępca Dyrektora Genertalnego w DG REGIO. Wypowiedź Elisy Ferreiry była okazją do wymiany doświadczeń, jednocześnie znakomitą płaszczyzną o dyskusji o wyzwaniach, jakie czekają Europę, w tym Polskę w kontekście Sprawiedliwej Transformacji.

Polityka spójności 2021-2027

Od początku marca 2021 roku trwały rozmowy wiceministra funduszy i polityki regionalnej Waldemara Budy z przedstawicielami wszystkich województw o podziale funduszy unijnych na lata 2021-2027 na programy regionalne. Minister Buda powrócił do tematu podziału środków rezerwy programowej podczas spotkania z marszałkami województw w Augustowie.

Samorządy województw będą zarządzać około 40% funduszy z polityki spójności na lata 2021-2027. Każde województwo będzie miało swój program regionalny, w ramach którego będzie dzielić pieniądze. Dotychczas 75% tej kwoty ministerstwo podzieliło w oparciu o obiektywne kryteria, przede wszystkim liczbę ludności i PKB na mieszkańca, zaś 25% pozostawiono na rezerwę programową do podziału w czasie negocjacji kontraktu programowego.

Mechanizm podziału rezerwy programowej składał się 3 etapów.
Pierwszy etap – tzw. siatka bezpieczeństwa służył zniwelowaniu zbyt dużych różnic wynikających z algorytmu, według którego podzielono 75% funduszy na programy regionalne.

W etapie drugim, pozostałą kwotę podzielono według:

• wskaźników odpowiadających poszczególnym celom polityki spójności (np. liczba ludności, PKB na mieszkańca, nakłady na inwestycje, gęstość sieci dróg),
• wskaźników obrazujących nasycenie danego województwa miastami średnimi, które tracą swoje funkcje społeczno-gospodarcze i obszarami zmarginalizowanymi.

Trzeci i ostatni etap procesu to negocjacje z samorządami województw najważniejszych dla nich i dla rządu inwestycji. Punktem wyjścia była kwota wynikająca dla poszczególnych regionów z wyliczeń z etapu pierwszego i drugiego, od której przyjęto elastyczność na poziomie 90-110%.

Fundusze w programach regionalnych to nie jedyne źródło finansowania inwestycji w województwach. Na kolejne lata będą dostępne środki z programów krajowych – Krajowego Planu Odbudowy, a 6 regionów może się także spodziewać środków z Funduszu Sprawiedliwej Transformacji.

Umowa Partnerstwa, przed przesłaniem do Komisji Europejskiej, zostanie uzupełniona o ostateczny podział funduszy. Plany Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej zakładają, ze dokument zostanie przesłany do Komisji Europejskiej w III kwartale br. Równolegle trwają prace nad programami. Projekty programów krajowych są w większości w trakcie lub po konsultacjach społecznych.

Wiceminister Waldemar Buda przypomniał, że każdy region ma szansę na dodatkowe fundusze z rezerwy programowej. Warunkiem otrzymania dodatkowych funduszy jest opracowanie i zgłoszenie przez marszałków dobrych projektów rozwojowych.

– Zależy nam na wsparciu kluczowych i perspektywicznych inwestycji. Spotkania z marszałkami służą poznaniu wizji rozwoju województw – podkreślił wiceminister Waldemar Buda.

Pod koniec spotkania marszałek województwa podlaskiego Artur Kosicki podziękował wszystkim marszałkom za dotychczasowe spotkania mając nadzieję, że Podlasie w przyszłości będzie wielokrotnie gościć samorządowców ze wszystkich województw. Dziękując za owocne obrady, merytoryczną dyskusję i wspaniałą atmosferę przekazał przewodnictwo nad Konwentem Marszałków RP Piotrowi Całbeckiemu marszałkowi województwa kujawsko-pomorskiego.