Kilkuset radnych sejmików województw spotkało się w Łodzi podczas I Kongresu Sejmików Województw RP “Samorządowe oblicza regionów”. Było to pierwsze w historii samorządu terytorialnego III RP ogólnopolskie spotkanie radnych województw. Omawiane były na nim dotychczasowe osiągnięcia samorządów województw oraz stojące przed nimi perspektywy. Zwracano również uwagę na konieczność powierzania samorządom większej liczby kompetencji i zachowania ich samodzielności. W Kongresie wzięła udział delegacja Samorządu Województwa Świętokrzyskiego, na czele z Przewodniczącym Sejmiku Arkadiuszem Bąkiem oraz Marszałkiem Województwa Świętokrzyskiego, Adamem Jarubasem.

– To historyczny moment, że spotykamy się na pierwszym “Sejmiku Sejmików” jak roboczo nazywamy nasze spotkanie. Udało się doprowadzić do tego, że nasza rodzina samorządowa spotkała się na dyskusji o naszych parlamentach regionalnych. Możemy dziś mówić w tak zacnym gronie o tym, co sejmiki robią dobrze, co wymaga jeszcze poprawy. Regionalny parlament ma dziś ogromną rolę do spełnienia, powierzoną reformą samorządową, uważaną za najlepszą reformę III RP. Dzięki samorządom Polska ma być być silnym regionem, który będzie partnerem w Unii Europejskiej na kolejne lata. Aby to osiągnąć, nie należy odbierać zadań i kompetencji samorządom, lecz należy im je dokładać. Mam nadzieję, że po dzisiejszej debacie w Łodzi popłyniemy na szerokie wody Europy – powiedział, witając przybyłych gości Marek Mazur, przewodniczący Sejmiku Województwa Łódzkiego, który był pomysłodawcą tego Kongresu.

Sejmik Województwa Świętokrzyskiego podczas I Kongresu Sejmików Województw Rzeczypospolitej Polskiej reprezentowali: Arkadiusz Bąk – Przewodniczący Sejmiku, wiceprzewodniczący Tadeusz Kowalczyk i Grigor Szaginian, marszałek województwa świętokrzyskiego Adam Jarubas oraz radni: Ewelina Bień, Krzysztof Dziekan, Mieczysław Sas, Andrzej Swajda i Leszek Wawrzyła.

– Mamy pełne prawo by mówić dziś o swojej podmiotowości, mamy do tego mandat otrzymany przez obywateli w wyborach bezpośrednich. Nie możemy jednak lamentować i rozmawiać jedynie w formule „zabierają nam kompetencje”. Musimy mieć pomysł na to, jak samorządy mają wyglądać. Trzeba podziękować za obecną ustawę samorządową, ale powiedzieć również, że został w tej ustawie – mówiąc językiem informatycznym – robak. Mowa o dwuwładzy na szczeblu województwa. Zostawione zostały dwa urzędy, które do dziś w społeczeństwie nie są rozróżniane, co widać na przykład podczas spotkań z mieszkańcami. Ten błąd dziś skutkuje, dając teraz możliwość do centralizacji. Według mnie trzeba przebudować ustawę z 1998 roku i sprawić, że samorząd będzie organem w pełni jednoznacznym i samodzielnym, zarządzającym województwem. Nie ogranicza to kompetencji rządu, bo on nadal jest odpowiedzialny za politykę krajową. Padały dziś również słowa o pieniądzach, ale prawie wszystkie pieniądze samorządów wynikają z tego, jakie zadania zostały na nie nałożone. Uważam, że odpowiedzialność za region i za jego finanse powinna pójść do marszałków województw. Udało nam się wypracować społeczności cementujące ludzi i trzeba zrobić krok drugi. Samorządność to wolność, a wolność jest przyszłością naszego kraju – mówił przewodniczący Sejmiku Województwa Świętokrzyskiego, Arkadiusz Bąk, apelując do rozważań nad drugim etapem reformy samorządowej.

Na wydarzenie zostali zaproszeni, oprócz radnych i samorządowców ze wszystkich polskich województw, szefowie wszystkich partii politycznych zasiadających w parlamencie oraz przedstawiciele rządu i Prezydenta RP. Rząd RP reprezentowali Sebastian Chwałek, Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Adam Hamryszczak, Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Rozwoju.

Gośćmi specjalnymi Kongresu byli ci, którzy tworzyli i wprowadzali obecnie obowiązującą ustawę o samorządzie terytorialnym, m.in. profesor Jerzy Buzek oraz profesor Jerzy Stępień.

– Nasze samorządy na forum Unii Europejskiej są stawiane za wzór jeżeli chodzi o rozwojowość i samodzielność. Zdajemy sobie sprawę, o ile dalej bylibyśmy, gdyby w przeszłości nie zdarzały się przypadki centralizacji i powinniśmy bronić samorządności. Każda próba recentralizacji działania organizacji pozarządowych również powinna budzić sprzeciw. Gratuluję państwu tego Kongresu, bo to do marszałków i Sejmików należy duch odpowiedzialności za przyszłość regionów – mówił Jerzy Buzek, który jako premier zatwierdzał ustanowienie samorządnych województw.

– Mam nadzieję, że Kongres ten przyniesie odpowiedź na obawy, jakie pojawiają się wśród samorządów. Samorząd terytorialny jest fundamentem państwa typu zachodniego. Jedną z istot zachodniości jest właśnie samorząd. Po to tworzyliśmy silny samorząd terytorialny, by dać mocne podstawy do rozwoju państwa. Cieszę się, że udało nam się zbudować dużą świadomość samorządności w społeczeństwie – mówił Jerzy Stępień, były prezes Trybunału Konstytucyjnego, współtwórca reformy samorządowej.

Zaproszenie przyjęli też przedstawiciele większości partii politycznych obecnych w Sejmie.

– Dziękuję za tę inicjatywę, która wynika z przemawiającej przez państwa podstawowej wartości, czyli umiłowania wolności. A nie ma wolności bez niezależnej samorządności. Dziś samorządność jest zagrożona, dziś odbiera się kompetencje samorządom. Żaden z państwa radnych nie powinien godzić się na to, aby ktoś mówił, że nie jesteście godni, aby rządzić swoimi małymi ojczyznami, do czego powołali Was wyborcy. Wierzę, ze pomimo różnic na tej sali, uda się osiągnąć kompromis – mówił Władysław Kosiniak – Kamysz, prezes Polskiego Stronnictwa Ludowego.

– Dziś niezwykle ważna jest obrona integralności samorządu i jego instytucjonalnej samodzielności i nikt nie rozumie tego tak dobrze jak państwo. To, co w kraju działa dobrze, jest sensowne, powinniśmy kontynuować. Kluczowa jest praca na rzecz mieszkańców, na rzecz naszych małych ojczyzn. Tylko niezależny samorząd da gwarancję dobrej współpracy – powiedział Grzegorz Schetyna, przewodniczący Platformy Obywatelskiej.

Przedstawiciele każdego z sejmików mieli okazję do przedstawienia swoich doświadczeń i opinii w serii wystąpień, która nastąpiła po oficjalnych przemówieniach.

Podczas obrad wyłożona do podpisania przez chętnych uczestników była Deklaracja Radnych Sejmików Województw RP. Podpisali ją wszyscy radni Sejmiku Województwa wchodzący w skład naszej delegacji. Czytamy w niej:

“My radni sejmików województw RP zebrani pierwszy raz w historii na Kongresie Sejmików Województw Rzeczpospolitej Polskiej, deklarujemy swoje przywiązanie do idei, jaka stała u podstaw odrodzenia się samorządności w Polsce, a więc zapisanej w Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej zasadzie pomocniczości, głoszącej, że wszelkie decyzje winny zapadać na szczeblu najbliższym obywatelom, a której celem jest realne oddanie w ręce wspólnot lokalnych i regionalnych zadań bezpośrednio ich dotyczących.

My radni sejmików województw RP opowiadamy się za decentralizacją władzy publicznej i jednocześnie wyrażamy sprzeciw wobec wszelkich prób jej ograniczania.

My radni sejmików województw RP, stojąc w obliczu niepewności i rodzącego się niepokoju co do przyszłości polskiego samorządu terytorialnego, pragniemy zamanifestować jedność rodziny samorządowej oraz podkreślić, że poszanowanie konstytucyjnych praw samorządu to jeden z gwarantów ustroju Rzeczpospolitej Polskiej”.