1 mld 363,2 mln euro środków unijnych, czyli ponad 5,6 mld złotych będą mogły wykorzystać świętokrzyskie samorządy, firmy, uczelnie i instytucje badawcze na przedsięwzięcia inwestycyjne oraz projekty społeczne i prozatrudnieniowe, realizowane w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego na lata 2014 – 2020. Projekt nowego RPO orz założenia Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Świętokrzyskiego, w tym tzw. inteligentne specjalizacje regionu przedstawili podczas konferencji prasowej marszałek Adam Jarubas oraz członkowie Zarządu Województwa Kazimierz Kotowski i Jan Maćkowiak. Dokument poddany będzie teraz uzgodnieniom międzyresortowym, a następnie będzie negocjowany z Komisją Europejską. Zgoda Komisji jest konieczna, by rozpocząć proces wdrażania nowego RPO.

Na realizację projektów w ramach RPOWŚ 2014-2020 przeznaczone zostanie 1 363,2 mln EUR środków unijnych, czyli ponad 5,6 mld PLN. Program będzie finansowany z dwóch funduszy strukturalnych: z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego – projekty infrastrukturalne oraz z Europejskiego Funduszu Społecznego – projekty społeczne i pro-zatrudnieniowe. Pozwoli to na lepsze skoordynowanie przedsięwzięć finansowanych z obu funduszy, tak aby były one bardziej efektywne.

– Realizacja nowego RPO ma zdynamizować rozwój gospodarczy województwa, w oparciu o nowe rozwiązania technologiczne i wzrost poziomu kapitału społecznego. RPOWŚ 2014-2020 będzie silniej niż dotychczasowy zorientowany pro-gospodarczo, również w sektorze infrastruktury publicznej. Przewidujemy, że projekty w większym stopniu będą zdolne do samofinansowania po ich zakończeniu, liczymy także na szersze zaangażowanie środków prywatnych w formule partnerstwa publiczno-prywatnego – podkreśla marszałek województwa Adam Jarubas.

– Jest to zgodne z nową odsłoną unijnej polityki spójności, która główny nacisk kładzie na zwiększenie efektywności realizowanych projektów oraz na większe niż dotychczas ukierunkowanie ich na sferę gospodarczą. Unia stawia na innowacje, przedsiębiorczość, energetykę i projekty z zakresu społeczeństwa informacyjnego. Na te projekty, według wytycznych Komisji Europejskiej, w RPOWŚ 2014-2020 będzie przeznaczona niemal połowa środków zarezerwowanych na projekty inwestycyjne – dodaje Kazimierz Kotowski, członek Zarządu Województwa, bezpośrednio nadzorujący proces przygotowania RPO WŚ 2014-2020 .

Zapisy Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2014-2020 wynikają z dwóch podstawowych dokumentów rozwojowych: zaktualizowanej „Strategii Rozwoju Województwa Świętokrzyskiego do 2020 r.” oraz regionalnej „Strategii Badań i Innowacji (RIS3). Od absorpcji do rezultatów – jak pobudzić potencjał Województwa Świętokrzyskiego 2014-2020”. – Główny cel „Strategii Badań i Innowacji” został określony następująco: „Do roku 2020 w województwie świętokrzyskim zapanuje kultura sprzyjająca innowacjom, przedsiębiorczości i konkurencyjności, która pomoże stworzyć nowe i trwałe miejsce pracy dla wysoko wykwalifikowanych pracowników oraz wesprze wzrost gospodarczy, który będzie szybszy niż średnia krajowa”. Dlatego zgodnie ze strategią innowacji środki kierowane dla przedsiębiorców powinny koncentrować się na najważniejszych, najbardziej obiecujących gałęziach gospodarki, tzw. inteligentnych specjalizacjach regionu – informuje Jan Maćkowiak, członek Zarządu Województwa nadzorujący prace nad RSI.

Do inteligentnych specjalizacji województwa zaliczone zostały: zasobooszczędne budownictwo, przemysł metalowo-odlewniczy, turystyka zdrowotna i prozdrowotna, nowoczesne rolnictwo i przetwórstwo spożywcze. Specjalizacjami horyzontalnymi są: technologie informacyjno-komunikacyjne (ICT), zrównoważony rozwój energetyczny, branża targowo-kongresowa.

Koncentracja środków strukturalnych na kilku branżach jest zgodna z nowym podejściem do inwestowania, a nie absorpcji funduszy unijnych w latach 2014-2020. Wytypowane specjalizacje to tzw. lokomotywy wzrostu – sektory bogato wyposażone w grupy różnorodnych dostawców i odbiorców, których siła oddziaływania jest w stanie przyciągnąć do siebie inne branże i systematycznie wzmacniać je na rynku.

Najważniejsze obszary wsparcia w RPOWŚ 2014 – 2020:

W RPOWŚ 2014-2020 aż 1,5 mld PLN trafi na: wsparcie firm działających w województwie świętokrzyskim, w szczególności sektora MŚP, wzmocnienie otoczenia biznesu, umożliwienie przedsiębiorstwom realizacji wspólnych przedsięwzięć, również ze światem nauki, wypromowanie oferty eksportowej świętokrzyskich firm, uzbrajanie przez samorządy terenów inwestycyjnych z myślą o przyciągnięciu kapitału zewnętrznego i wsparcie dla osób chcących założyć działalność gospodarczą (w tym absolwentów). Należy podkreślić, że do firm trafią nie tylko bezzwrotne dotacje, lecz również preferencyjne pożyczki i poręczenia. Dzięki temu kapitał inwestycyjny dla przedsiębiorstw będzie pracował dla gospodarki województwa przez wiele lat po zakończeniu realizacji programów operacyjnych.

Ważnym kierunkiem wsparcia w RPOWŚ 2014-2020 jest sektor transportu, na finansowanie którego trafi około 720 mln PLN. Środki te przede wszystkim przeznaczone zostaną na finansowanie kompleksowych projektów dotyczących budowy i modernizacji dróg wojewódzkich, uzupełniających sieć autostrad, dróg ekspresowych i krajowych finansowanych z poziomu krajowego. Dofinansowanie uzyskają też projekty usprawniające przyjazny dla środowiska transport publiczny w regionie oraz podnoszące jakość systemu komunikacyjnego miast.

Na wsparcie przedsięwzięć z zakresu ochrony środowiska przeznaczone jest w nowym RPO przeznaczone jest 420 mln PLN – głównie na projekty związane z oczyszczaniem ścieków komunalnych oraz efektywne gospodarowanie odpadami (priorytetowo traktowane będą projekty kompleksowe, oparte na współpracy samorządów i rozwiązywaniu problemów w szerszej skali).

Z kolei na finansowanie projektów turystycznych, wspierających najatrakcyjniejsze walory naturalne i kulturowe regionu trafi 350 mln PLN.

Kontynuowane będzie wsparcie dla przedsięwzięć z sektora infrastruktury społecznej, na ten cel w nowym RPO zaplanowano 350 mln PLN. Finansowane będą m.in. projekty z zakresu ochrony zdrowia, pomocy społecznej, edukacji, kształcenia przez całe życie, szkolnictwa zawodowego. Pożądana będzie realizacja wzajemnie uzupełniających się projektów infrastrukturalnych (finansowanych z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego) i nieinwestycyjnych (z Europejskiego Funduszu Społecznego).

Ok. 700 mln PLN przeznaczonych zostanie na projekty energetyczne, wpisujące się strategie niskoemisyjne w miastach (m.in. dotyczące ekologicznego taboru autobusowego, dworców i centrów przesiadkowych, wymiany oświetlenia ulicznego, tras rowerowych, modernizacji systemów ciepłowniczych), czy też zakładające wzrost efektywności energetycznej zarówno w sferze gospodarczej jak i publicznej oraz przewidujące wykorzystanie efektywnych źródeł energii.

Rewitalizacja: dla wszystkich samorządów w regionie dostępne będą środki, w wysokości 220 mln PLN na przedsięwzięcia rewitalizacyjne, w których nacisk będzie położony na aspekty społeczne i gospodarcze.

Na dalszą informatyzację instytucji sfery publicznej, wykorzystanie technik informatycznych m.in. w administracji, medycynie, kulturze itp., co ma podnieść jakość i ułatwić dostęp do wielu usług publicznych w ramach RPOWŚ 2014-2020 przeznaczone jest 140 mln PLN.

Komisja Europejska wymaga też, by środki unijne w Programach Operacyjnych były skoncentrowane na obszarach, wymagających najpilniejszego wsparcia. W tym celu w RPOWŚ 2014-2020 zidentyfikowano tzw. Obszary Strategicznej Interwencji, charakteryzujące się pewnymi wspólnymi cechami, posiadające specyficzne potrzeby i potencjał. Obszarami tymi są: obszar funkcjonalny Kielc, obszary funkcjonalne miast tracących swe dotychczasowe funkcje społeczno-gospodarcze (Ostrowiec Świętokrzyski, Skarżysko Kamienna, Starachowice), obszary wiejskie o najgorszym dostępie do usług publicznych, obszar uzdrowiskowy, czy też obszar Gór Świętokrzyskich.

Kielecki Obszar Funkcjonalny: szczególne wsparcie skierowane zostanie na rzecz Miasta Kielce oraz gmin wchodzących w skład jego obszaru funkcjonalnego, na projekty mające w sposób zintegrowany rozwiązywać problemy na tym terytorium. Służy temu nowy mechanizm – Zintegrowane Inwestycje Terytorialne, oparte na realizacji celów wspólnej Strategii dla obszaru funkcjonalnego Kielc. Środki zarezerwowane w RPOWŚ 2014-2020 na ten cel to 340 mln PLN.

Niemal 30% alokacji RPOWŚ 2014-2020 stanowią środki Europejskiego Funduszu Społecznego, finansujące projekty podnoszące poziomu kapitału społecznego w regionie. Przedsięwzięcia te skoncentrowane będą m.in. na walce z wykluczeniem społecznym, poprawie dostępu usług publicznych (m.in. żłobki, przedszkola, opieka zdrowotna, edukacja szkolna), zapewnieniu dostępu do zatrudnienia osobom poszukującym pracy, wsparciu samozatrudnienia w formie dotacji i mikropożyczek, wysokiej jakości doradztwo i szkolenia zawodowe dla przedsiębiorców i pracowników.

Odpowiedź na problemy demograficzne

Jednym z najpoważniejszym zagrożeń dla rozwoju gospodarczego regionu są niekorzystne prognozy demograficzne, wskazane w wyraźny sposób w Strategii rozwoju województwa. Przyczyny tego trendu to: migracja młodych osób poza województwo na etapie studiów, bądź dotycząca absolwentów szkół wyższych, a także ujemny przyrost naturalny (wynikający m.in. z trudnej sytuacji młodych osób na rynku pracy oraz niedostatku żłobków i przedszkoli, które ułatwiają godzenie kariery zawodowej z obowiązkami rodzicielskimi. W RPOWŚ 2014-2020 zaprojektowano spójny pakiet przedsięwzięć, które mają zniwelować najpoważniejsze czynniki decydujące o niekorzystnych prognozach demograficznych. Wsparcie trafi m.in. na realizację projektów dotyczących zakładania i rozwoju przedsiębiorstw (tworzenie nowych miejsc pracy), przewidujących pomoc absolwentom w znalezieniu pracy lub utworzenie własnej działalności gospodarczej, dotyczących tworzenia żłobków i przedszkoli, jak również poprawiających dostęp do opieki zdrowotnej (ważne także w przypadku seniorów), umożliwiających przekwalifikowanie, aktualizację swoich kwalifikacji zawodowych w celu sprostania wymogom rynku pracy.