Nieopodal ruchliwej i hałaśliwej szosy prowadzącej z Kielc do Staszowa znajduje się “nieudane” miasteczko Piotrkowice. Dziś jest to osada zadziwiająca każdego, który po raz pierwszy zawita w te strony – najpierw dwoma świątyniami w tak małej miejscowości: dawnym kościołem parafialnym pw. św. Stanisława – i klasztorem (niegdyś bernardyńskim, potem benońskim, a dziś karmelitańskim), a zaraz potem tajemniczym urokiem…
Koprzywnica to jedno z najstarszych polskich miast, położone na tzw. Europejskim Szlaku Cystersów. Zna je każdy czytelnik „Krzyżaków”, bo postać Jaksy z Koprzywnicy często pojawia się na kartach tej książki oraz wielu kronik.
Obowiązkowym punktem na trasie wycieczek po regionie jest klasztor sióstr bernardynek w Świętej Katarzynie. Jego założenie związane jest z legendarną postacią słynnego rycerza króla Władysława Jagiełły – Wacławka, którego za wierność i odwagę w walce król obdarzył ziemiami. Z pomocą zakonu bernardynów zbudował niewielki drewniany kościółek, którego ołtarz ozdobiono przywiezioną przez niego figurką Katarzyny męczennicy, od której świątynia przyjęła swoje wezwanie, a wioska nazwę.
W malowniczo położonym Klimontowie znajduje się piękna barokowa kolegiata, fundacji kanclerza Jerzego Ossolińskiego, wzniesiona w latach 1643-1650. Jest to jedna z najoryginalniejszych i najpiękniejszych budowli z XVII w., wzniesiona na planie elipsy według projektu architekta włoskiego Wawrzyńca Senesa, nawiązującego do architektury kościoła Santa Maria della Salute w Wenecji. Senes, pracując dla braci Ossolińskich – Krzysztofa i Jerzego, projektował również ostateczny kształt i budował jedną z najokazalszych XVII-wiecznych rezydencji magnackich w Polsce, zamek Krzyżtopór w Ujeździe.
Tarczek – jedna z najstarszych osad w Górach Świętokrzyskich – stanowił w średniowieczu ważny ośrodek życia gospodarczego, powstał w miejscu wymiany towarowej (“tarżowania”) między ludnością puszczańską, a rolniczą w pobliżu innego ośrodka handlowego – Starego Tarczka (obecnie wieś Świętomarz). Znajduje się w nim jeden z najstarszych kościołów w Polsce.
Roku Pańskiego 1748-ego, kanclerz wielki koronny, Jan Małachowski herbu Nałęcz, nadał swojej osadzie rodowej Końskie prawa municypalne i nazwę – Końskie Wielkie. Inicjator rozwoju miejscowości sprowadził tu niemieckich rzemieślników, którzy zasiedlili wytyczone siedliska w rynku i w jego ulicach. Od połowy XVIII stulecia nastąpił szybki rozwój miasta, które stało się centrum przemysłu żelaznego, drzewnego i skórzanego. Współcześnie zachowało pierwotne regularne rozplanowanie, ale zabudowa mieszkalna, pochodząca przecież z końca XVIII i pierwszej połowy XIX wieku – została w XX stuleciu znacznie przebudowana.
Odnotowane w słynnej Wielkiej Encyklopedii Francuskiej z 1765 roku, w XVI i XVII w. sławne jako Nowe Jeruzalem i Polskie Ateny, miejsce gdzie odbywały się dysputy protestantów różnych kierunków i różnych narodowości, również z osiedlającymi się w nim katolikami i Żydami. – Miasto Raków – Racoviae (1602), Racovo (1657), Rakouv (1659) – należy z pewnością do niezwykle atrakcyjnych historycznie miejsc na terenie powiatu kieleckiego. Położone jest dogodnie na ruchliwym szlaku z Kielc do Staszowa.
Był ważnym punktem na średniowiecznych szlakach handlowych wiodących od Morza Czarnego przez Wyżynę Podolską i Sandomierz w kierunku północnym oraz w stronę Krakowa, a także na Ruś i Węgry. Według kronikarza Jana Długosza ulokowano w nim pierwszą polską komandorię templariuszy, której założycielem był książę Henryk Sandomierski. Opatów, choć nie jest już tętniącym życiem ośrodkiem kupiectwa i życia politycznego, to kusi odwiedzających zabytkami z czasów świetności.
Miasto Staszów zostało lokowane za pozwoleniem królewskim na prawie magdeburskim około roku 1525 przez wojewodę sieradzkiego, Hieronima z Łasku herbu Korab, pana na zamku Rytwiany. Od tego czasu, aż po dzień dzisiejszy, mieszczanie staszowscy cieszą się ze swobody zajmowania się produkcją rzemieślniczą i handlem gotowymi towarami przez siebie wytworzonymi. A był to ośrodek produkcji wybornego sukna, obrusów i serwet, obuwia, wyrobów z żelaza i stali (w tym słynnej szabli “staszówki”), powozów, fajansu i innych. Najcenniejsze zabytki ocalały z pożogi drugiej wojny światowej – dominantą od XVIII wieku po dzień dzisiejszy są staszowskie sukiennice stojące na rynku, natomiast zniszczeniu i zapomnieniu uległ dom panów na Rytwianach, twórców i dobrodziejów miasta.
Wśród owianych historią i legendą, a nieznanych do końca nauce, “starożytnych grodów” była (i jest) nadnidziańska Wiślica. Już sama jej nazwa daje nam wiele do myślenia – skąd imię nawiązujące do Wisły, naszej królowej rzek, dla miejscowości oddalonej od niej o wiele dalej niż miasto królewskie Nowy Korczyn?
