Koordynacja świadczeń rodzinnych – istota zadania
Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej realizuje zadania Samorządu Województwa będące zadaniami zleconymi z zakresu administracji rządowej, w zakresie świadczeń rodzinnych.
Zadania te, będące jednocześnie zadaniami Oddziału Koordynacji Świadczeń Rodzinnych Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej Urzędu Marszałkowskiego Województwa Świętokrzyskiego, obejmują:
- pełnienie funkcji instytucji właściwej w związku z udziałem Polski w koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego w przypadku przemieszczania się osób w granicach Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego i Szwajcarii,
- prowadzenie postępowań i wydawanie decyzji w sprawach świadczeń rodzinnych realizowanych w związku z koordynacją systemów zabezpieczenia społecznego, w tym ustalanie i dochodzenie nienależnie pobranych świadczeń,
- prowadzenie postępowań egzekucyjnych w sprawach świadczeń rodzinnych, w przypadku ustalenia koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.
Zadania z zakresu koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego w związku z przemieszczaniem się obywateli polskich w granicach UE, EOG i Szwajcarii realizowane są przez organy polskie od 1 maja 2004r. tj. od dnia wejścia Polski do Unii Europejskiej. Wtedy to bowiem obywatele polscy uzyskali prawo do ubiegania się o świadczenia rodzinne nie tylko w Polsce, lecz również w pozostałych krajach Unii Europejskiej (Austrii, Belgii, Bułgarii, Cypru, Czech, Danii, Estonii, Finlandii, Francji, Grecji, Hiszpanii, Holandii, Irlandii, Litwy, Luksemburgu, Łotwy, Malty, Niemiec, Polski, Portugalii, Rumunii, Słowacji, Słowenii, Szwecji, Węgier, Wielkiej Brytanii, Włoch), Europejskiego Obszaru Gospodarczego (Islandii, Lichtensteinu, Norwegii) oraz w Szwajcarii.
Zgodnie z polskim ustawodawstwem (art. 2 ustawy z dnia 28 listopada 2003r. o świadczeniach rodzinnych) świadczeniami rodzinnymi są:
- zasiłek rodzinny oraz dodatki do zasiłku rodzinnego;
- świadczenia opiekuńcze: zasiłek pielęgnacyjny, specjalny zasiłek opiekuńczy oraz świadczenie pielęgnacyjne;
- zapomoga (z tytułu urodzenia dziecka) wypłacana przez gminy;
- jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia się dziecka (tzw. becikowe);
- świadczenie rodzicielskie
Świadczenie wychowawcze (program Rodzina 500+) również podlega przepisom o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego w zakresie świadczeń rodzinnych.
NIE WSZYSTKIE Z TYCH ŚWIADCZEŃ RODZINNYCH PODLEGAJĄ JEDNAK KOORDYNACJI SYSTEMÓW ZABEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO!
Świadczeniami rodzinnymi których nie dotyczą przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego są:
- zapomoga (z tytułu urodzenia dziecka) wypłacana przez gminy;
- jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia się dziecka (tzw. becikowe)
- dla obywateli Unii Europejskiej, od dnia 1 maja 2010 r., świadczenia z funduszu alimentacyjnego.
Jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia się dziecka nie zawsze była świadczeniem wyłączonym z zakresu koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. Do “becikowego”, przepisy Rozporządzenia Rady (EWG) Nr 1408/71 w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych, osób prowadzących działalność na własny rachunek i do członków ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie nie mają zastosowania od dnia 7 lipca 2008r. Wtedy to weszło w życie Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 592/2008 z dnia 17 czerwca 2008 r. zmieniające ww. Rozporządzenie Rady (EWG) nr 1408/71 i wyłączające jednorazową zapomogę z tytułu urodzenia dziecka z systemu świadczeń podlegających przepisom o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.
Koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego ma na celu ułatwienie obywatelom Wspólnoty korzystanie z prawa równego traktowania. Sprawia, że obywatele różnych państw członkowskich mają takie same obowiązki i korzystają z takich samych praw wynikających z przepisów prawnych każdego państwa członkowskiego na takich samych zasadach i warunkach jak obywatele tego państwa.
W związku powyższym osoby pracujące na terytorium jednego z Państw Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego lub w Szwajcarii i posiadające rodziny w Polsce mają prawo ubiegać się o świadczenia rodzinne na dzieci zagranicą w kraju wykonywania pracy zawodowej. Aby otrzymać świadczenia rodzinne w ramach koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego osoba wykonująca pracę zawodową, prowadząca działalność na własny rachunek, pobierająca zasiłek dla bezrobotnych lub zamieszkująca na terytorium Państwa Członkowskiego powinna złożyć wniosek o świadczenia rodzinne w zagranicznej instytucji właściwej tego państwa.
Po złożeniu w/w wniosku zagraniczna instytucja właściwa, celem sprawdzenia uprawnienia do świadczeń rodzinnych w Państwie zamieszkania członków rodziny wysyła formularze unijne z serii E 400 do tego Państwa.
Od 1 maja 2010r. dokumentem służącym do wymiany informacji pomiędzy instytucjami właściwymi są także SED-y. Instytucja właściwa Państwa zamieszkania członków rodziny sprawdza uprawnienia do świadczeń rodzinnych w Polsce i odsyła formularz/SED do instytucji, która go nadesłała.
Ponadto 1 maja 2010r. weszły w życie dwa rozporządzenia zmieniające zasady postępowania w sprawach świadczeń rodzinnych w związku z koordynacją systemów zabezpieczenia społecznego, które zastępują dotychczas obowiązujące Rozporządzenie Nr 1408/71 oraz Rozporządzenie wykonawcze Nr 574/72 w zakresie, w jakim miały one zastosowanie do obywateli krajów Unii Europejskiej.:
- Rozporządzenie Nr 883/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004r., w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz. Urz. UE L Nr 166/1 z dnia 30 kwietnia 2004 r.) oraz
- Rozporządzenie Nr 987/2009 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16 września 2009r. dotyczące wykonywania rozporządzenia (WE) Nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz. Urz. UE L Nr 284/1 z dnia 30 października 2009 r.).
Powyższe rozporządzenia nie mają jednak zastosowania w postępowaniach dotyczących osób przemieszczających się do Islandii i Liechtensteinu gdyż w tych krajach obowiązują poprzednie unormowania prawne.