Przedsiębiorcy otrzymujący dotacje mają kłopoty z VAT. Pojawia się pytanie, czy koszt tego podatku może być pokryty dotacją, kiedy od dotacji trzeba zapłacić VAT oraz czy można go odliczyć przy zakupie dotowanych środków trwałych.

 Wszystkie trzy kwestie budzą sporo wątpliwości, mimo że fir­my korzystają z funduszy unijnych już od 2004 r.

 Czy VAT może być pokryty dotacją

 Ten problem dotyka podat­nika na etapie ubiegania się o dotację.

Obowiązujące zasady zali­czania VAT do kosztów kwalifi­kowanych projektu określają rozporządzenia    Parlamentu Europejskiego i Rady (WE):

– nr 1080/2006 – dla wydat­ków finansowanych z Fundu­szu Rozwoju Regionalnego,

– nr 1081/2006 – dla wydatków finansowanych z Europejskie­go Funduszu Społecznego.

Ich zapisy zostały wprost przeniesione do krajowych wy­tycznych w zakresie kwalifikowania  wydatków  opracowa­nych dla poszczególnych pro­gramów operacyjnych.

 Zgodnie z podstawową regułą VAT może być uznany za koszt kwalifikowany jedynie wówczas, gdy zostanie rzeczywiście i osta­tecznie poniesiony, a beneficjent nie ma prawnej możliwości jego odzyskania, np. odliczenia od po­datku należnego.

 Możliwość ta oceniana jest oczywiście na podstawie usta­wy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (dalej usta­wa o VAT). Zatem gdy VAT nie został faktycznie odzyskany, ale według ustawy istniała taka możliwość, koszt podatku po­zostanie wydatkiem niekwalifikowanym, a więc niefinansowanym (w odpowiedniej części) dotacją.

Prawo do odliczenia (czyli obniżenia kwoty podatku na­leżnego o kwotę podatku naliczonego) lub zwrotu podatku VAT zdefiniowane zostało w art. 86 i kolejnych ustawy o VAT. W praktyce przedsiębiorstwa ubiegające się np. o dotacje na nowe inwestycje w zdecydowa­nej większości są podatnikami VAT korzystającymi z pełnego prawa do odliczenia VAT za­wartego w cenie środków trwa­łych nabywanych
w związku z dotowaną inwestycją. A więc VAT zawsze będzie po stronie kosztów niekwalifikowanych projektu.

 Kiedy dotacja jest opodatkowana

 Jeszcze więcej wątpliwości budzi kwestia opodatkowania VAT samej dotacji otrzymanej ze środków unijnych. Podsta­wowe pytanie brzmi tutaj: czy wartość otrzymanej dotacji zwiększa podstawę opodatko­wania VAT? Odpowiedź na nie zawiera art. 29 ust. 1 ustawy o VAT. Wynika z niego, że otrzy­mana dotacja zwiększa podsta­wę opodatkowania sprzedawa­nych towarów lub usług, ale pod jednym istotnym warunkiem – wyłącznie wtedy, gdy ma bez­pośredni wpływ na cenę do­starczonych towarów lub świadczonych usług.

 W tym momencie powstają wątpliwości, jakiego rodzaju dotacje udzielane w ramach programów operacyjnych wy­korzystujących środki unijne można uznać za bezpośrednio wpływające na cenę towarów lub usług, produkowanych lub świadczonych w wyniku realizacji danego projektu. Prze­cież każda dotacja otrzymana przez firmę poprawia jej kondycję finansową, potencjał rozwojowy, a wreszcie pozycję konkurencyjną, czyli w efekcie może mieć również wpływ na ustalane ceny. Wydaje się jed­nak, że chodzi o takie dotacje, które rzeczywiście w sposób bezpośredni obniżają cenę, co może wchodzić w grę, gdy konkretną dotację da się powiązać z określoną dostawą towaru bądź świadczeniem usługi.

 Musi być bezpośredni wpływ na cenę

 Trudno dopatrzyć się tak bezpośredniego związku w wy­padku dotacji na inwestycje, dofinansowujących np. wydatki na nieruchomości, maszyny produkcyjne czy know-how. Dotacja taka wspiera ogólne działania rozwojowe firmy, nie konkretne dostawy, aczkolwiek pośrednio z pewnością może mieć wpływ na cenę produktów wytworzonych dzięki dofinansowanym inwestycjom.

Można jednak wskazać na dotacje ze środków Europej­skiego Funduszu Społecznego dofinansowujące szkolenia pra­cownicze. Gdy firma szkolenio­wa jako beneficjent dotacji mo­że zaoferować na rynku szkole­nia w cenie pomniejszonej o wartość dotacji, taki bezpośred­ni związek zajdzie. Wówczas otrzymanie dotacji nie będzie obojętne dla rozliczenia podat­ku VAT.

 Od dotowanej maszyny można odliczyć VAT

 Po złożeniu wniosku o dofi­nansowanie, otrzymaniu pozy­tywnej decyzji w sprawie przyznania dotacji, a następnie za­kupie środków trwałych w ra­mach dotowanego projektu, przedsiębiorcy pozostaje jesz­cze jedna wątpliwość do roz­strzygnięcia. Czy przysługuje mu prawo do obniżenia podat­ku należnego o kwotę podatku naliczonego przy zakupie ma­szyny, sfinansowanym w ra­mach dotacji? Udzielenie od­powiedzi wymaga odniesienia się do odpowiednich przepi­sów o podatku dochodowym.

 W myśl ogólnej zasady okre­ślonej w art. 86 ust. 1 ustawy o VAT w zakresie, w jakim zakupione towary i usługi są wyko­rzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi VAT przysługuje prawo do odliczenia VAT nali­czonego. Wątpliwość, jaka mo­że się tutaj zrodzić, wynika z ograniczeń w prawie do odliczenia, o których mówi art. 88 ust 1 pkt 2 ustawy o VAT. Prawo to bowiem nie przysługuje w sytuacji, gdy konkretne wydat­ki nie mogą być uznane za koszty uzyskania przychodów w rozumieniu przepisów o po­datku dochodowym. Wyjąt­kiem są jednak sytuacje, kiedy brak możliwości uznania ich za koszty podatkowe związany jest bezpośrednio ze zwolnie­niem z podatku dochodowego.

 O ile w odniesieniu do dota­cji na szkolenia wyjątek ten znajdzie zastosowanie, o tyle w wypadku dotacji na zakup środków trwałych już nie. Z po­mocą przychodzi jednak art. 88 ust. 3 pkt 2 ustawy o VAT, który znosi to ograniczenie w odniesieniu do wydatków związanych z nabyciem środ­ków trwałych niepodlegających amortyzacji. Przepis ten jednak ma zastosowanie tylko wtedy, gdy środek trwały nie jest amortyzowany w związku ze zwolnieniem z podatku do­chodowego (jak w przypadku przychodów z dotacji). Taki związek zachodzi, gdy środek trwały nie podlega amortyzacji w części, w jakiej został sfinan­sowany z dotacji.

 Podsumowując, dofinansowa­nie wydatków na środki trwałe lub usługi ze środków dotacji unijnej nie będzie miało wpływu na prawo do odliczenia podatku VAT naliczonego przy ich zaku­pie. Innymi słowy podatnik bę­dzie miał prawo do odliczenia pełnej kwoty podatku VAT zwią­zanego z nabyciem jakiegokol­wiek towaru lub usługi częściowo wspartych dotacją.

 W przyszłości bez zmian

 Przedstawione tu stanowi­sko, szczególnie odnoszące się do dwóch ostatnich zagadnień (opodatkowania dotacji VAT i odliczenia podatku naliczone­go przy zakupie środków trwałych), znajduje potwierdzenie w większości interpretacji orga­nów podatkowych wydawa­nych w okresie ostatnich trzech lat, czyli od kiedy podatnicy za­częli realnie korzystać z unij­nych dotacji. Ponieważ przepi­sy regulujące omówione tu kwestie nie zmieniły się w ostat­nim czasie, tak samo powinny być traktowane dotacje przy­znane w bieżącym okresie pro­gramowania funduszy pomo­cowych UE, czyli w latach 2007 – 2013.

 Źródło: Dobra Firma, 2007.12.03